Lokatími stjórnarskrárbundinn

Stjórnarskrárkæra gegn lokunartíma verslana á laugardögum og sunnudögum án árangurs

Almennt bann við opnun verslana á sunnudögum og almennum frídögum samrýmist grundvallarlögum. Þetta var ákveðið af fyrsta öldungadeild sambandsstjórnlagadómstólsins. Reglugerð um lokun sölustaða á laugardögum brýtur ekki í bága við grundvallarlög. Ekki er hægt að fullyrða hið gagnstæða í þessum efnum vegna jöfnunar atkvæða í öldungadeildinni. Stjórnarskrárkæru stórverslunar (kvartanda; kæranda) á lögbanni við að opna útsölustaði á laugardögum utan lögbundins opnunartíma verslana og á sunnudögum var hafnað.

Í rökstuðningi fyrir ákvörðuninni segir:

1a.

Reglugerð laga um lokunartíma verslana um opnunartíma verslana á laugardögum er formlega lögfest. Það er efni í samkeppnislöggjöf. Kröfur greinar 72 (2) GG í útgáfunni sem hefur átt við síðan 1994 fyrir sambandslög eru ekki uppfyllt. Hins vegar gilda lög um lokunartíma verslana áfram sem sambandslög í samræmi við 125. málslið 2a (2) í grunnlögum. Ábyrgð á því að breyta einstökum reglugerðum er síðan áfram hjá alríkislöggjafanum. Honum er hins vegar neitað um grundvallarendurhönnun. Þegar lögum um lokunartíma verslana var breytt árið 1996, takmarkaði alríkisstjórnin sig við smáatriði.

Reglugerð um lokunartíma verslana á laugardögum er einnig efnislega í samræmi við 12. mgr. 1. gr. grunnlaganna. Það þjónar almannaheill að vernda vinnutímann, nefnilega með tilliti til stöðu vinnutíma í daglegu amstri. Þetta felur í sér vernd gegn næturvinnu. Þá vill löggjafinn koma í veg fyrir samkeppnisforskot fyrirtækja sem ekki hafa neina starfsmenn í vinnu og eru því ekki bundin af almennum vinnutímareglum.

Almenn vinnutímalög geta ekki í raun tryggt sölulaust kvöld. Þótt lagaskipunin bjóði upp á möguleika til að vernda starfandi starfsmenn varðandi skiptingu vinnutíma, þá tryggja þau það ekki. Kjarasamningar henta heldur ekki jafn vel. Löggjafarvandinn er ekki eins áhrifaríkur með sjálfseftirliti í gegnum markaðsafl og það er með ströngum lagalegum takmörkunum.

Við athugun á því hvort reglugerðir um lokun verslana séu við hæfi verður að líta til þess að löggjafinn hefur kveðið á um undanþágur fyrir einstök fyrirtæki, staði eða vöruflokka. Þetta hefur áhrif á vörur eins og lyf sem brýn nauðsyn er á og eftirspurnin er ófyrirsjáanleg hjá þeim sem óskar eftir, svo og vörur eins og sunnudagsblöð, nýbakaðar vörur, ávexti eða blóm. Einnig gilda sérstakar reglur um sölu á ferðavörum, en einnig hversdagsvörum og gjafavörum á farþegalestarstöðvum eða flugvöllum. Einnig eru sérstakar reglur um heilsuhæli og dvalarstaði sem og í tilefni af mörkuðum, vörusýningum eða
Svipaðir atburðir og undantekningar fyrir bensínstöðvar og söluturna.

Að mati dómaranna Haas, Steiner, Hohmann-Dennhardt og Bryde, sem tóku ákvörðunina, skerða reglur um lokun verslana ekki óeðlilega frelsi til að stunda starfið þrátt fyrir undantekningar. Löggjafinn hefur ekki farið út fyrir töluvert svigrúm til aðgerða. Undantekningarnar draga ekki í efa mikilvægi sérstakrar vinnutímaverndar í verslun. Verslunarlokunarlögin veita þessa vernd að því er varðar skiptingu vinnutíma yfir daginn og þá sérstaklega sem vernd gegn næturvinnu.
enn fyrir vel yfir 95% starfsmanna verslana. Hlutfall fyrirtækja sem eru undanþegnir lokunartíma er áætlað um 6% í verslun. Hvað sem því líður, stjórnskipulega séð, er ekki hægt að setja væntingar um mögulega söluaukningu og hagnað fram yfir starfsmannavernd. Þá var löggjafanum heimilt að taka tillit til þess að það að heimila opnunartíma verslana gæti leitt til harðrar samkeppni til tjóns fyrir smærri verslanir og lagt sérstakar byrðar og óhagræði fyrir konur sem starfa í verslun. Jafnframt er löggjafanum heimilt að skipuleggja vinnutímavernd og næturvinnuvernd með mismunandi hætti fyrir mismunandi atvinnugreinar. Þær undantekningar sem löggjafinn kveður á um á tilteknum sviðum eru réttlættar með sérstökum tilgangi. Hins vegar er löggjafanum skylt að kanna hvort landsvísu reglugerð eigi enn við og hvort lögum um lokun verslana komi í stað ríkislög.

Dómararnir Papier, Jaeger, Hömig og Hoffmann-Riem telja takmörkun verslunarmanna á svæðum þar sem ekki eru forréttindi lengur viðeigandi, þrátt fyrir mikið svigrúm löggjafans til aðgerða. Markmiðið um sérstaka vinnutímavernd í verslun er einungis hægt að taka til greina með því vægi sem löggjafinn gefur honum greinilega enn samkvæmt hugmynd sinni. Í undantekningarsvæðunum gerir hann ekki lengur mikið vægi og telur vernd starfsmanna samkvæmt almennum vinnutímareglum nægjanlega. Það eru engar réttlætanlegar ástæður fyrir því að þær dugi ekki á öðrum sviðum. Rökstuðningur leiðir ekki af vernd næturhvíldar og ekki einu sinni frá kl. Það er engin sýnileg ástæða fyrir því að 20.00:20.00 ætti að flokkast sem upphaf næturhvíldar. Í undantekningarsvæðunum heimilar löggjafinn sérstaka vinnutímavernd í verslun að ganga framar neyslu- og hagnaðarsjónarmiðum, jafnvel þótt ekki séu sérstakar ástæður fyrir því, svo sem að tryggja framboð lyfja eða framboð á lyfjum. atriði sem tengjast ferðalögum beint. Undantekningarnar ganga langt út fyrir þetta markmið. Ekki er ljóst hvers vegna t.d. tækifærin sem bjóðast á stórum lestarstöðvum til verslunarupplifunar og til kaupa á hversdagslegum hlutum ættu að réttlæta afnám sérstakrar vinnutímaverndar þar, en ekki annars staðar. Sú afmörkun sem löggjafinn hefur valið er ekki lengur réttmæt ef vöruúrval sem hægt er að selja er jafn breitt og nú er á lestar- og bensínstöðvum og ef allir eiga rétt á innkaupum. Reglugerðin sem búið er til inniheldur mikið ósamræmi og leiðir til mikillar hættu á framfylgdarhalla.

b.

Að mati dómara sem bera ábyrgð á ákvörðuninni samrýmist reglugerð um lokun verslana á laugardögum einnig almennri jafnræðisreglu. Fyrir veitendur vöru sem falla ekki undir lokunartíma verslunar og fyrir atvinnurekstur getur verið annar opnunartími en hjá smásöluverslun. Atvinnurekstur eins og flutningaiðnaður og veitingaiðnaður er svo frábrugðinn verslun að löggjafanum er ekki skylt að setja samræmdar reglur fyrir alla. Starfsmenn verslana eru sérstaklega viðkvæmir. Verslunarmenn hafa tilhneigingu til að opna verslanir sínar þegar aðrir starfsmenn eru reglulega ekki að vinna, því þá er hægt að tala við þá sem viðskiptavini smásöluverslana. Að mati hinna fjögurra dómaranna brýtur það í bága við almenna jafnræðisreglu að veita smásöluverslanir á undantekningarsvæðunum, að svo miklu leyti sem hagsmunum neytenda og viðskipta þar almennt fullnægt. Þetta leiðir af sömu ástæðum og leiða til þess að reglugerðin stangist ekki á við stjórnarskrá samkvæmt 12. gr. 1. mgr. GG.

2. Reglugerð um opnun á sunnudögum og almennum frídögum er í 12. gr

1. mgr. og 3. gr. 1. mgr. grunnlaganna eru samrýmanlegar. Það brýtur ekki í bága við neina stjórnarskrárvarða réttarstöðu umsækjenda.Opnunarbann á sunnudögum og almennum frídögum er réttlætanlegt. Sunnudaga og ríkisviðurkenndir frídagar eru stjórnarskrárverndaðir af 140. grein grunnlaganna sem hvíldardagar og andleg upphækkun.

Í ákvörðuninni segir ítarlega: Stofnun sunnudaga og helgidaga er beinlínis tryggð í stjórnarskrá, en gerð og umfang verndar þarfnast lagalegrar útfærslu. Kjarnakrafa um hvíld á sunnudögum og almennum frídögum er friðhelg, annars hefur löggjafinn hönnunarfrelsi. Möguleikinn á að iðka trú á sunnudögum og almennum frídögum er verndaður, en einnig að sækjast eftir veraldlegum markmiðum eins og persónulegum friði, ígrundun, afþreyingu og truflun. Einkum leiðir breytt frístundahegðun íbúanna til þess að krafist sé „vinnu á sunnudögum og almennum frídögum“ í formi vinnu sem gagnast frístundaþörf íbúanna. Löggjafinn getur tekið tillit til þess með undanþágum. Þegar jafnvægi er á milli tómstundaþarfa íbúa og vinnuálags starfsmanna þarf hins vegar að gæta fullnægjandi verndar á sunnudögum og helgidögum. Löggjafanum er ekki stjórnskipulega skylt að veita undanþágur frá sunnudaga- og helgidagafríi fyrir smásöluverslanir. Því brjóti bann við opnun verslana ekki gegn grundvallarrétti kæranda.

Að undanskildum ákvörðunum um hvort reglur um lokun verslunar á laugardögum séu viðeigandi takmörkun á atvinnufrelsi verslunareigenda og séu í samræmi við 3. gr. 1. mgr. grunnlaganna, var dómurinn felldur samhljóða. .

Með dómi 9. júní 2004 - 1. BvR 636/02 - getur [Þú getur fundið það hér í frumtextanum] á vefþjóni sambandsstjórnlagadómstólsins.

Heimild: Karlsruhe [bvg]