ცრუ სავარაუდო არის forearmed - მოდელი აღწერს, თუ როგორ ინფორმაცია გავლენას ახდენს ჩვენი აღქმა
როდესაც რაიმეს ვაფასებთ, ქვეცნობიერად ვიყენებთ ბოლოდროინდელ გამოცდილებას. ლუდვიგ მაქსიმილიანსის უნივერსიტეტის (LMU) მიუნხენისა და მიუნხენის ბერნშტაინის ცენტრის მკვლევარებმა ტესტ სუბიექტებს სთხოვეს შეედგინათ მანძილი ვირტუალურ გარემოში. მათი შედეგები მიემართებოდა ყველა იმ მარშრუტის საშუალო მნიშვნელობისკენ, რომელიც იქამდე მიდის. პირველად მეცნიერებმა შეძლეს ექსპერიმენტული შედეგების წინასწარმეტყველება მათემატიკური მოდელის გამოყენებით. იგი აერთიანებს ფსიქოფიზიკის ორ ცნობილ კანონს ალბათობის თეორიის წინადადების დახმარებით. ამრიგად, კვლევას შეიძლება ფუნდამენტური მნიშვნელობა ჰქონდეს აღქმის კვლევისთვის. (ნეირომეცნიერების ჟურნალი, 23 წლის 2011 ნოემბერი)
რატომ ვაფასებთ ერთსა და იმავე მანძილს შორს და მოკლეს მეორე ჯერზე? გადამწყვეტი არის ის, თუ რომელი მარშრუტები გავიარეთ ადრე. ის, რაც შეიძლება ტრივიალურად ჟღერდეს, გვაწვდის მნიშვნელოვან ინფორმაციას იმის შესახებ, თუ როგორ ამუშავებს ტვინი სხვადასხვა სიძლიერის სტიმულს და აბსტრაქტულ ელემენტებსაც კი, როგორიცაა რიცხვები. ეს შეისწავლა დოქტორმა. შტეფან გლაზაუერი (LMU), პროექტის მენეჯერი ბერნშტეინის ცენტრის მიუნხენისა და მისი დოქტორანტი ფრედერიკ პეცშნერი ექსპერიმენტულად და თეორიულად. მათ ჰქონდათ სუბიექტები ვირტუალურ სივრცეში დისტანციების დაფარვას და იქ რაც შეიძლება ზუსტად რეპროდუცირებას. როგორც წინა კვლევებში, შედეგები ყოველთვის გადადიოდა სწორი მნიშვნელობიდან ადრე გაშვებული მანძილების საშუალოზე.
მკვლევარები ახლა პირველად აძლევენ ამ ფენომენის ზოგად ახსნას. მათემატიკური მოდელის დახმარებით მათ შეუძლიათ გამოთვალონ, როგორ მოქმედებს წინა სტიმული მიმდინარე შეფასებაზე. „წინა გამოცდილების ეს გავლენა, სავარაუდოდ, მიჰყვება ზოგად პრინციპს და, ალბათ, ასევე ეხება რაოდენობების ან მოცულობების შეფასებას“, განმარტავს გლაზაუერი. სუბიექტები, რომლებზეც ძლიერ გავლენას ახდენდა წინა გამოცდილება მანძილის შეფასებისას, ასევე უფრო მეტ მნიშვნელობას ანიჭებდნენ წინა გამოცდილებას კუთხეების შეფასებისას. ორივე შემთხვევაში, მათ ასევე ისწავლეს ისე, რომ არ იცოდნენ თავიანთი შესრულების წარმატების ან წარუმატებლობის შესახებ. სწავლის მრავალი მეთოდი კი, მეორე მხრივ, მოითხოვს ასეთ უკუკავშირს.
აქამდე სადავო იყო, განსაზღვრავს თუ არა ფუნდამენტური პრინციპი სტიმულის სიძლიერის აღქმას, როგორიცაა მოცულობა, სიკაშკაშე ან მანძილი. ფსიქოფიზიკის ორი მნიშვნელოვანი კანონი თითქოს ეწინააღმდეგებოდა ერთმანეთს: 150 წლის წინ გამოქვეყნებული ვებერ-ფეხნერის კანონი და სტივენსის ძალაუფლების ფუნქცია, რომელიც 50 წლის იყო. თუმცა, მიუნხენელმა მეცნიერებმა ახლა აჩვენეს, რომ ეს ორი კანონი შეიძლება ძალიან კარგად იყოს შეჯერებული, ყოველ შემთხვევაში გარკვეულ შემთხვევებში.
ამისთვის ვებერ-ფეხნერის კანონი შერწყმულია ბეიზის (1763) ალბათურ თეორემასთან, რომელიც იძლევა შედეგების აწონვის საშუალებას და ამგვარად გარდაიქმნება სტივენსის სიმძლავრის ფუნქციად. „ჩვენ შევძელით დავეხმაროთ პრობლემის გადაჭრას, რომელიც აღქმის მკვლევარებს 50 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში აწუხებდა“, - ამბობს გლაზაუერი დარწმუნებით. შემდეგი, მკვლევარებს სურთ ისტორიული მონაცემების გაანალიზება და იმის გარკვევა, არის თუ არა მოდელი დადასტურებული სხვადასხვა სტიმულის მოდალებით, როგორიცაა მოცულობა და სიკაშკაშე.
მიუნხენის ბერნშტეინის ცენტრი არის გამოთვლითი ნეირომეცნიერების ბერნშტაინის ეროვნული ქსელის ნაწილი (NNCN). NNCN დაარსდა BMBF-ის მიერ, რომლის მიზანი იყო გამოთვლითი ნეირომეცნიერების ახალ კვლევით დისციპლინაში შესაძლებლობების შეფუთვა, ქსელური და შემდგომი განვითარება. ქსელს ეწოდა გერმანელი ფიზიოლოგის იულიუს ბერნშტაინის (1835-1917) სახელი.
Original გამოცემა:
Petzschner F, Glasauer S (2011): განმეორებითი ბაიესის შეფასება, როგორც დიაპაზონის და რეგრესიის ეფექტების ახსნა - კვლევა ადამიანის ბილიკის ინტეგრაციის შესახებ. J Neurosci 2011, 31 (47): 17220-17229
წყარო: მიუნხენის [LMU]
