Consumentenklimaat: gemiddeld laag of dalende trend?

Resultaten van het GfK consumentenklimaatonderzoek in juli 2004

De stemming onder de Duitse consumenten is nog steeds niet goed. Na de positieve ontwikkeling in juni gingen alle indicatoren die het consumentenvertrouwen in Duitsland registreren in juli weer omlaag. Dit had ook gevolgen voor de indicator voor het consumentenklimaat, waarvoor GfK in augustus een waarde van 3,4 punten voorspelde.

In de voorgaande maand waren alle indicatoren van het consumentenvertrouwen, dwz de economische en inkomensverwachtingen en de neiging van consumenten om grotere aankopen te doen, aanzienlijk gestegen. De hoop dat dit het eerste teken van een stemmingsverandering zou kunnen zijn, werd in juli echter niet bevestigd: de groei van de economische en inkomensverwachtingen van de voorgaande maand werd in juli meer dan omgekeerd. Ook de koopbereidheid nam weer af. Dienovereenkomstig voorspelt het consumentenklimaat voor augustus een aanzienlijk lagere waarde van 3,9 punten na de herziene 3,4 punten in juli.

Hieruit blijkt dat consumenten momenteel duidelijk minder optimistisch zijn dan ondernemers (ifo), financiële analisten (ZEW) en economische onderzoeksinstituten, die hun groeiverwachting voor dit jaar geleidelijk hadden verhoogd – vooral vanwege de goede exportactiviteiten.

Economische verwachtingen: trend negatief

Consumenten zijn momenteel niet onder de indruk van de geleidelijke verhoging van de groeiverwachtingen voor de Duitse economie naar twee procent door de economische onderzoeksinstituten. Na in juni aanzienlijk optimistischer te zijn geweest dan de maand ervoor, ging het in juli weer bergafwaarts met een min van 8,5 punten naar een waarde van min 20,5 punten. In mei 2003 werd voor het laatst een lagere waarde gemeten. Sinds de jaarwisseling 2003/2004, toen de indicator zelfs kortstondig de langetermijngemiddelde waarde van nul overschreed, vertoont de trend een neerwaartse trend - omdat de opleving in de ene maand werd gevolgd door een relatief grotere neergang in de daaropvolgende maand.

Consumenten verliezen het vertrouwen dat er in de nabije toekomst een echte economische omslag zal plaatsvinden, die ook de opleving op de arbeidsmarkt zou kunnen bewerkstelligen waar zij vooral op hopen. Het aanhoudend hoge aantal werklozen en de discussies die momenteel op veel plaatsen ontstaan ​​over het verplaatsen van banen, de toename van de werkuren en, meer recentelijk, de maatregelen die met Hartz IV zijn geïntroduceerd om werkloosheid en sociale bijstand te combineren, voeden hun twijfels over de vraag of de particuliere sector en de politiek zijn in een positie om het economisch herstel op gang te brengen – niet alleen ten behoeve van de ondernemers, maar ook ten behoeve van “de kleine man op straat”.

Inkomensontwikkeling: zigzagbaan met een neerwaartse helling

De voortdurende stijgingen en dalingen in de verwachtingen van consumenten ten aanzien van hun persoonlijk inkomen in Duitsland hielden in juli aan. Nadat de indicator zich in juni flink omhoog had ontwikkeld, daalde hij in juli opnieuw: met een min van 7,5 punten na een stijging van 3,5 in de maand ervoor. De inkomensverwachtingsindicator staat momenteel op min 14 punten. Sinds medio vorig jaar is het de ene maand regelmatig gestegen en de volgende maand weer gedaald. Net als bij de indicator voor de economische verwachtingen waren de verliezen in de inkomensverwachtingen ook iets groter dan de winsten in de voorgaande maand, waardoor de indicator een licht neerwaartse trend vertoont.

Het duidelijk toenemende pessimisme over het inkomen wordt vooral gevoed door de grote onzekerheid over de financiële beperkingen waarmee particuliere huishoudens in de toekomst te maken zullen krijgen. De voortzetting van de discussie over hervorming van de gezondheidszorg, capitatie en burgerverzekeringen of een combinatie van beide draagt ​​hier aanzienlijk aan bij. Daarnaast groeit de angst voor werkloosheid, wat – tegen de achtergrond van de Hartz IV-discussie – als bedreigend wordt ervaren, vooral door oudere werknemers. De discussies die rond DaimlerChrysler en andere bedrijven zijn losgebarsten over kostenbesparingen, verlenging van werktijden en het verplaatsen van banen, zorgen ervoor dat burgers zich de “echte” slachtoffers voelen van mislukt beleid en wanbeheer door particuliere bedrijven.

Koopbereidheid: aanhoudende terughoudendheid

De koopbereidheid van de Duitsers verloor in juli het meest: de indicator daalde met bijna 13 punten naar min 37,4 punten. Hiermee komt een einde aan de licht positieve trend die ondanks de ups en downs van de voorgaande maanden zichtbaar was. De recente negatieve ontwikkeling is rechtstreeks te wijten aan de geleidelijk pessimistischere verwachtingen met betrekking tot de ontwikkeling van zowel de economie als de persoonlijke inkomenssituatie. Beide factoren zorgen ervoor dat consumenten voorzichtig zijn, vooral bij de aankoop van consumptiegoederen met een langere levensduur, zoals consumentenelektronica.

Blijkbaar zijn steeds meer Duitse burgers ervan overtuigd dat zij de verliezers zijn in de hervormingsdiscussies. Dat is de reden waarom ze hun consumentenbestedingen blijven inhouden. Een versterkend effect is dat consumenten stijgende prijzen verwachten – nog een factor die hun verlangen om te consumeren tempert.

Consumentenklimaat: Quo vadis?

Gezien de hernieuwde verslechtering van het consumentenvertrouwen en het feit dat alle sentimentindicatoren die betrekking hebben op het consumentenklimaat ook een neerwaartse trend vertonen, is het te voorzien dat het consumentenklimaat over het geheel genomen zal verzwakken. De consumentenklimaatindicator voorspelt een waarde van 3,4 punten voor de maand augustus - na een herziene waarde van 3,9 punten in juli.

Er is veel dat erop wijst dat de angst die al maanden leeft dat de particuliere consumptie dit jaar geen effectieve stimulans voor de economische ontwikkeling zal zijn, werkelijkheid wordt. De export speelt uiteraard een cruciale rol. Aan de andere kant zal de binnenlandse vraag de rest van dit jaar waarschijnlijk eerder zwak zijn. Een fundamentele ommekeer kan alleen worden verwacht als consumenten zich realiseren dat de situatie op de arbeidsmarkt fundamenteel versoepelt en er een einde kan worden gemaakt aan de financiële, en soms zelfs existentiële, onzekerheid.

het onderzoek

De resultaten komen uit de studie "GfK-Wirtschaftsdienst Konsum- und Sparklima", uitgegeven door GfK Marktforschung. Ze zijn gebaseerd op maandelijkse consumentengesprekken die namens de EU-commissie worden uitgevoerd. In de eerste helft van elke maand worden rond de 2.000-vertegenwoordigers geselecteerde personen onder meer gevraagd hoe zij de algemene economische situatie, hun inkooptendens en hun inkomensverwachtingen beoordelen.

Bron: Neurenberg [gfk]