Klimat konsumencki: podzielone Niemcy

Wyniki badania klimatu konsumenckiego GfK przeprowadzonego we wrześniu 2004 r

Choć wskaźniki obrazujące nastroje niemieckich konsumentów w sierpniu były nadal nierówne, to na początku jesieni uległy ogólnej stabilizacji. O ile wskaźnik skłonności do zakupów pozostał mniej więcej stały, oczekiwania gospodarcze wzrosły drugi raz z rzędu. Znacząco wzrosły oczekiwania dotyczące rozwoju dochodów osobistych. Oznaczało to chwilowe zatrzymanie tendencji spadkowej wskaźników. Klimat konsumencki ustabilizował się – po skorygowanych o 2,1 punktu we wrześniu – na poziomie 2,4 punktu w październiku.

Po tym jak wskaźniki obrazujące nastroje niemieckich konsumentów w ostatnich dwóch miesiącach kształtowały się dość nierównomiernie, a w niektórych przypadkach nawet negatywnie, wskaźniki we wrześniu pokazują bardziej stabilny i nieco bardziej pozytywny obraz. Wszystkie wartości wskaźnika wykazywały tendencję wzrostową. Irytacje wywołane dyskusjami na temat Hartza IV wydają się nieco słabnąć. Wygląda także na to, że zmniejszyły się obawy o konsekwencje rosnących cen energii.

Konsument jest jednak raczej osamotniony w swojej nieco pozytywnej ocenie sytuacji gospodarczej we wrześniu. Analitycy finansowi (ZEW) jeszcze bardziej obniżają swoje oczekiwania gospodarcze, ale w dalszym ciągu spodziewają się lekkiego ożywienia gospodarczego do marca przyszłego roku. Sceptycyzm analityków finansowych wynika przede wszystkim z oczekiwania, że ​​jedyny w tej chwili czynnik napędzający rozwój niemieckiej gospodarki, jakim jest eksport, straci władzę. Werdykt spółek (ifo) we wrześniu pozostał na tym samym poziomie co miesiąc wcześniej.

Oczekiwania gospodarcze: drugi wzrost z rzędu

Drugi raz z rzędu oczekiwania Niemców wobec gospodarki wzrosły i przy wzroście o 6,5 pkt. do wartości minus 11,9 ponownie osiągnęły poziom z czerwca. Oznacza to, że trend spadkowy chwilowo został zatrzymany. Wartość wskaźnika odpowiada w przybliżeniu wartości z roku poprzedniego.

Najwyraźniej emocje wokół Hartza IV i obawy przed wzrostem cen energii opadły, co doprowadziło do lekkiej poprawy oczekiwań co do rozwoju gospodarczego. Można jednak przypuszczać, że dalsze pogorszenie sytuacji na rynku pracy uniemożliwia naprawdę zauważalne ożywienie nastrojów gospodarczych.

Spowolnienie dynamiki wzrostu w USA również pogarsza nastroje, gdyż należy obawiać się negatywnych skutków dla eksportu – obecnie najważniejszej siły napędowej niemieckiej gospodarki. Jest to także główny powód, dla którego analitycy finansowi (ZEW) i przedsiębiorstwa (ifo) krytycznie oceniali rozwój gospodarczy już w sierpniu, a częściowo także we wrześniu.

Rozwój dochodów: podzielone Niemcy I

Po dwóch kolejnych miesiącach strat oczekiwania konsumentów dotyczące rozwoju dochodów osobistych wzrosły obecnie o siedem punktów, z nadwyżką rekompensując spadek z poprzedniego miesiąca. Jednak wartość wskaźnika na poziomie minus 12,3 jest o ponad 11 punktów niższa od porównywalnej wartości z roku poprzedniego.

Teraz, gdy początkowe emocje związane z reformą Hartz IV nieco opadły, wygląda na to, że konsumenci porzucili swoje pesymistyczne oczekiwania dotyczące rozwoju swoich dochodów osobistych. Stabilizujący wpływ na oczekiwania dochodowe mógł mieć także fakt, że publiczna dyskusja na temat podwyżek cen energii straciła na swojej wybuchowości.

Wyraźnie jednak widoczna jest różnica nastrojów mieszkańców starych i nowych krajów związkowych, która pojawiła się już w poprzednim miesiącu. O ile w nowych krajach związkowych wartość oczekiwań dochodowych w dalszym ciągu spadała, o tyle w starych krajach związkowych poprawiła się. Dzieje się tak dlatego, że nadchodzące reformy rynku pracy – zwłaszcza mające na celu zmniejszenie długotrwałego bezrobocia – dotkną znacznie większą liczbę mieszkańców Niemiec Wschodnich. Oficjalna stopa bezrobocia rejestrowanego we wschodnich krajach związkowych Niemiec jest dwukrotnie wyższa niż w zachodnich Niemczech. Gospodarstwa domowe we wschodnich Niemczech dysponują średnio o jedną czwartą mniej środków na pokrycie kosztów utrzymania niż w starych krajach związkowych.

Skłonność do zakupów: podzielone Niemcy II

Przy nieznacznym wzroście o 0,4 pkt. w stosunku do poprzedniego miesiąca do wartości minus 27,4, wskaźnik skłonności do zakupów we wrześniu utrzymuje się na poziomie z poprzedniego miesiąca i jest o cztery pkt. wyższy od wartości w porównywalnym okresie poprzedniego roku .

Również w tym przypadku porównanie Wschód-Zachód pokazuje, że konsumenci w zachodnich krajach związkowych powoli odzyskują zapał do wydatków, podczas gdy konsumenci w NRD utrzymują niechęć do dokonywania większych zakupów. Kontynuuje to polaryzację w zakresie skłonności do zakupów na Zachodzie i Wschodzie. Odpowiada to rozwojowi oczekiwań dotyczących rozwoju dochodów osobistych, o których mowa już wcześniej. Utrzymująca się niepewność wśród konsumentów w nowych krajach związkowych co do ich przyszłej sytuacji finansowej i miejsca pracy sprawia, że ​​obecnie jest mało prawdopodobne, aby konsumenci w dłuższej perspektywie zrzekli się powściągliwości zakupowej.

Klimat konsumencki: stabilizacja w zasięgu wzroku

Stabilizacja wskaźników oczekiwań dochodowych, oczekiwań ekonomicznych i skłonności do zakupów doprowadziła do wyhamowania trendu spadkowego wskaźnika koniunktury konsumenckiej. Na październik GfK prognozuje wartość klimatu konsumenckiego na poziomie 2,1 – po skorygowanym we wrześniu poziomie 2,4. Konsumpcja prywatna w dalszym ciągu nie będzie jednak zapewniała istotnego impulsu. Oczekuje się, że taki stan utrzyma się do końca roku. Decydującymi czynnikami, które mogłyby spowodować radykalną zmianę sytuacji, byłby rozwój gospodarczy i pozytywne sygnały z rynku pracy. W tych warunkach dodatkowy impuls dodałaby wznowiona dyskusja na temat liberalizacji godzin zamknięcia sklepów, zgodnie z którą większość krajów związkowych chce uwolnienia ustawowych godzin zamknięcia sklepów we wszystkie dni robocze.

Do badania

Wyniki pochodzą z badania „GfK-Wirtschaftsdienst Konsum- und Sparklima”, opublikowanego przez GfK Marktforschung. Opierają się one na comiesięcznych wywiadach konsumenckich przeprowadzanych w imieniu Komisji Europejskiej. W pierwszej połowie każdego miesiąca przedstawiciele wybranych grup 2.000 są regularnie pytani, między innymi, jak oceniają sytuację makroekonomiczną, ich skłonność do wydawania pieniędzy i oczekiwania dotyczące dochodów.

Źródło: Norymberga [gfk]