De weg naar klimaatvriendelijke landbouw en voeding
Hoe relevant zijn landbouw en voeding voor de klimaatbalans? Hoe vinden we een klimaatvriendelijke landbouw en voeding? En welk instrumentarium moet de politiek inzetten om dit te laten aansluiten bij de klimaatdoelen? prof.dr. Hermann Lotze-Campen, hoofd van de afdeling klimaatbestendigheid van het Potsdam Institute for Climate Impact Research (PIK) en hoogleraar duurzaam landgebruik en klimaatverandering aan de Humboldt-universiteit in Berlijn, Anne Markwardt, hoofd van het voedselteam van de Federal Association van Consumentenorganisaties (VZBV) en Bioland-voorzitter Jan Plagge.
“Om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 1,5 graad, zoals afgesproken door alle ondertekenende staten in Parijs in 2015, moet ook de uitstoot van broeikasgassen in de landbouw- en voedselsector zo veel mogelijk en zo snel mogelijk worden teruggedrongen. Daartoe moeten op alle niveaus in de hele waardeketen snel effectieve maatregelen worden genomen”, zegt Lotze-Campen over de rol van de landbouw en de voedingsindustrie. De veehouderij, die in zijn huidige vorm niet verenigbaar is met de klimaatdoelen, speelt een sleutelrol.
“Op het gebied van landbouw moet je aan twee kanten denken: enerzijds moeten er maatregelen worden genomen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en anderzijds moet de landbouw weerbaarder worden tegen klimaatverandering, wat ongetwijfeld meer en meer problemen. Concreet: humusrijke grond bindt bijzonder veel CO2 en heeft bovendien een verhoogd waterbergend vermogen. Het promoten van dergelijke benaderingen gaat al in de goede richting, maar het is essentieel dat we het blijven uitbreiden.”
Voedingsdeskundige Markwardt benadrukte: "Om landbouw en voeding duurzamer en klimaatvriendelijker te maken, is vooral één ding nodig: minder dierlijke producten op het menu en minder dieren in de stallen. Het verhogen van de veehouderijnormen en het beperken van het aantal dieren is net zo noodzakelijk als verplichte etikettering van dierenwelzijn en duurzaamheidsaspecten op voedsel.” Volgens Markwardt zouden de meeste consumenten hogere vleesprijzen accepteren als ze de voedselomstandigheden voor de dieren daadwerkelijk zouden verbeteren. Maar om iedereen in staat te stellen gezond en duurzaam te eten, is tegelijkertijd verlichting in de vorm van een verlaging van de btw op groenten en fruit nodig.
Net als bij het milieu en het klimaat zijn er ook in de gezondheidssector hoge kosten door verkeerde voeding, bijvoorbeeld te veel vlees. “Ondervoeding kost de gezondheidszorg miljarden per jaar. En het veroorzaakt groot individueel lijden omdat het kan leiden tot chronische ziekten. Dit is een van de redenen waarom er dringend behoefte is aan gezondere eetomgevingen en een evenwichtiger voedselaanbod.”
Kan 100 procent biologisch de wereldbevolking voeden?
Ook was er discussie over de vraag of het mogelijk is om de wereldbevolking te voeden met 100 procent biologisch voedsel. Lotze-Campen legt uit: "Als je de consumptiepatronen toepast die we nu hebben en de groeiende wereldbevolking meetelt, dan kan biologisch alleen de problemen niet oplossen. Maar dat is de verkeerde manier om ernaar te kijken. Je moet zowel aan de aanbod- als aan de vraagkant handelen en daarom moet je ook de scenario's voor het terugdringen van de vleesconsumptie meenemen. Dan is de kwestie van landschaarste heel anders. Biologische landbouw is niet het wondermiddel voor alle problemen, maar heeft veel gunstige effecten, zoals het verbeteren van de biodiversiteit op landbouwgrond, het verhogen van de koolstof in de bodem en het verminderen van overtollig stikstof.”
Bioland-voorzitter Jan Plagge vervolgde: "Biologische landbouw, als onderdeel van de oplossing van het probleem, is daarom terecht verankerd in de Klimaatbeschermingswet, in de klimaatactieplannen van de federale regering en in het 10-puntenplan van het ministerie van Landbouw en voedsel als klimaatbeschermingsmaatregel. Het is nu belangrijk dat zijn diensten aan het algemeen welzijn worden beloond met specifieke maatregelen, zodat de klimaatdoelstellingen en ook de doelstelling van 30 procent biologisch in 2030 binnen bereik komen. Dit betekent in de eerste plaats dat de nationale uitvoering van het Europese landbouwbeleid in Duitsland ervoor zorgt dat de biologische landbouw zeer aantrekkelijk wordt. De nu bekende maatregelen leveren dat nog niet op.”
Ook andere kwesties met betrekking tot klimaatprestaties kwamen aan de orde. Over koolstoflandbouw zei Plagge: "Er heerst momenteel een goudkoortssfeer als het gaat om bedrijfsmodellen voor koolstoflandbouw. Er zijn momenteel echter geen geschikte onderzoeks- en verificatiemethoden voor hele bedrijven die goede antwoorden hebben op centrale uitdagingen: hoe ga je om met bedrijven die al veel humus hebben opgebouwd? Hoe zorg je voor de lange termijn en hoe voorkom je verschuivende effecten? Bioland vertrouwt daarom in eerste instantie op de solide ontwikkeling van bedrijfsbrede balansen.”
Voor de Bioland Association
Bioland is de belangrijkste vereniging voor biologische landbouw in Duitsland en Zuid-Tirol. Ongeveer 10.000 productie-, productie- en handelsbedrijven werken volgens de richtlijnen van Bioland. Samen vormen ze een gemeenschap van waarden ten behoeve van mens en milieu.
